Bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işci ve işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade taleplerinde dava açmadan önce arabulucuya başvurulmuş olmasını dava şartı haline getiren 12.10.2017 tarihli ve 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 25.10.2017 tarihli ve 30221 sayılı Resmi gazetede yayımlanmış ve dava şartı olarak arabuluculuğa ilişkin hükümleri 01.01.2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir.Aynı kanun ile 6325 sayılı Hukuk uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ve bazı kanunlarda değişiklikler yapılmıştır.
6325 sayılı kanun 07.06.2012 tarihinde kabul edildi. Resmi gazetede 22.06.2012 tarihinde yayımlandı. Bu kanunun 28 ve 32. Maddeleri ile geçici maddeleri yayımı tarihinde diğer hükümleri ise yayımı tarihinden 1 yıl sonra yürürlüğe girmiştir. Yani arabuluculuk bizlerin hayatına etkin olarak 22.06.2013 tarihinden sonra girmiştir. Bu tarihten sonra insanlar serbestçe tasarruf edebilecekleri tüm hukuk uyuşmazlıklarını mahkeme,tahkim ,tüketici hakem heyeti yerine arabulucu yoluyla çözümleyebilecektir.
Zorunlu arabuluculukta ocak,şubat ,mart dönemi 3 aylık karne ise şöyledir. 81.000 başvuru yapılmıştır. 19.878 anlaşma ile sonuçlanmış 9700 anlaşmama ile sonuçlanmıştır. Geçen yıl 3 aylık sürede 78.000 dava açılmışken aynı dönemde bu yıl 9235 dava açılmıştır. İş mahkemesi dava sayısı zorunlu arabuluculuk sürecinde % 89 azaltmıştır.
Arabuluculuğun 100. günü itibariyle 91.000 başvuru yapılmıştır.23.250 anlaşma,11750 anlaşmama, 6.000 harici anlaşmama 800 civarında sehven kayıt, 350 civarında da yetkisizlik dosyası bulunmakta. İş mahkemelerine açılan dava sayısı 11359 olmuştur.Geçen yıl aynı dönemde 88.000 dava açılmıştır. Geçen yıla oranla açılan dava sayısı oranı %12 dir.Yıl itibariyle arabuluculuğa gidecek dosya sayısında hedef 400.000 dir.
İhtiyari arabuluculuk zorunlu arabuluculukla birlikte sürmektedir. İhtiyari arabuluculuk kapsamında ülkemizde 01.01.2018 tarihi itibariyle 21.517 tutanak tutulmuş, bu tutanaklardan 19.292 anlaşma , 2225 dosya ise anlaşmama ile sonuçlanmıştır. Anlaşma ile biten dosya sayısı hiç de küçümsenmeyecek bir orandır. Uşak ilinin ilçelerle birlikte yıllık iş mahkemesi esası 800 dosya civarıdır.
Arabuluculuk süreci ülkemizde çok yeni ama aldığı sonuçlar itibariyle büyük bir başarıya imza atmıştır. Süreç her ne kadar zorunlu arabuluculuk olsa da iradilik ilkesi nedeniyle süreç tamamen tarafların özgür iradesiyle sürdürülmektedir. Her geçen sürede arabuluculara verilen eğitimler, arabulucuların yaşadığı tecrübeler bu başarıyı ilerleyen günlerde daha da yükseltecektir. Arabulucu da sorunlar tarafların kendi iradeleri ile, kendi kontrolleri altında, kendilerinin öngörüleri doğrultusunda ve kendilerinin sonuçlarını bilebileceği bir şekilde çözümlenmektedir. Burada süre 3 hafta dır. Yine arabulucu bu süreyi 1 hafta daha uzatabilir.Mahkemelerde ise yargılamayı 3. Bir kişi yapmakta, sonuçlarını 3. Bir kişi taktir etmekte, sonuçta her iki taraf mağdur olabilmektedir.Mahkeme süreleri ortalama 450 gün olup bu sürelere istinaf ve temyiz yolu dahil değildir. Yine mahkemelerde masraflar çok ağırdır. 10.000 TL lik bir dava da ortalama masraf 4.100 TL iken arabuluculuk sürecinde ise 628 TL dir. Arabuluculuk sürecinin avantajları çok çok fazladır. Dünya da ilk Kanada uygulanmaya başlamış şimdi ise 160 ın üzerinde ülke tarafından uygulanmaktadır. İşci işveren uyuşmazlıklarından sonra ticari davalarda hatta aile hukukunda da uygulanması yönünde çalışmalar yapılmaktadır.
